Parlan buigt in de regio Zuid-Kennemerland/IJmond gesloten jeugdzorg en andere uithuisplaatsingen om naar ambulante hulp in de woonsituatie. Het is anders denken, en anders doen. Samen risico's verdragen. Een jaar aan ervaring rijker.
Waarom startte Parlan met een integraal ambulant team in regio IJmond/Zuid-Kennemerland?
Esther Verhage, orthopedagoog generalist: “We willen onder andere voorkomen dat jongeren uit huis worden geplaatst en soms zelfs in de gesloten jeugdzorg terecht komen. We zijn er van overtuigd dat de meeste jongeren thuis het beste af zijn en daar hun behandeling krijgen. Vorig jaar startten we met ons team met allerlei mensen die affiniteit hebben met jongeren met de meest complexe problemen.”
Lukt het om gesloten jeugdzorg te voorkomen?
Ja, dat lukt goed. Er is nu nog maar 1 jongere met een machtiging voor gesloten jeugdzorg binnen Parlan, en een enkele jongere is met een machtiging in een andere gesloten instelling geplaatst. Een paar jaar geleden waren dat in totaal nog zo’n 24 jongeren. Dus de daling is enorm. Ook zijn er een paar mooie voorbeelden van jongeren waarbij we de rechter vroegen om de gesloten machtiging eerder te stoppen. De jongeren wonen nu thuis met onze hulp. Soms gaat het goed en soms is het ook ingewikkeld.
Als er toch gesloten jeugdzorg nodig is, dan streven we naar zo kort mogelijk, met de meest passende ondersteuning en behandeling, wonend in een kleinschalige woning in de buurt en in nauwe samenwerking met het gezin.
Jullie team wil alle uithuisplaatsing ombuigen naar hulp thuis. Hoe doe je dat?
Jan van der Laan, systeemtherapeut: “Wij proberen bij de aanmelding al een uithuisplaatsing te voorkomen. We gaan met de verwijzer* in gesprek of ze dat samen met ons aandurven. Er is lef voor nodig want bij een uithuisplaatsing is er meer zicht op het kind dan thuis. Voor ons is belangrijk wat de jongere wil. Als die liever thuis wil wonen, dan gaan we de mogelijkheden hiervoor onderzoeken.
Onderzoek wijst uit dat een uithuisplaatsing veel negatieve bij-effecten heeft. Vaak is een uithuisplaatsing ook een traumatische ervaring voor een kind. Als we het beste willen voor jongeren, dan zijn we het hen verplicht om onze stinkende best te doen thuis hulp te bieden die nodig is.
In Zuid-Kennemerland/IJmond is er de afspraak dat bij alle jongeren die gesloten geplaatst worden, eerst het ambulante team opnieuw onderzoekt of een gesloten plaatsing toch voorkomen kan worden. We starten bij het kind thuis, met een gesprek. Wat is er nodig in dit gezin om uithuisplaatsing te voorkomen? Er wordt hulp op maat geboden en we luisteren naar de jongere en hun ouders wat er nodig is. Er wordt als het ware een soort sub-team om het gezin gebouwd. Zo worden er vaak twee ambulant werkers, een behandelaar en een systeemtherapeut aan het gezin gekoppeld. Daarnaast kijken we wat verder nodig is. Dat is maatwerk.”
Over welke jongeren hebben we het?
Esther: “Het gaat om jongeren met meervoudige complexe problemen. Zij vertonen grensoverschrijdend gedrag: Een grote mond, ze luisteren niet naar volwassen, gaan niet naar school, gebruiken drank, drugs, lopen weg, zijn agressief of vertonen crimineel gedrag. Daarnaast worden er veel jongeren met internaliserende problematiek aangemeld. Zij gaan niet naar school en komen zelfs het huis niet uit.”
Jan: “De meeste jongeren willen echt wel veranderen, maar het lukt ze nog niet. De problemen spelen al lang dus veranderingen komen langzaam tot stand. Ze vallen soms snel terug in oud gedrag. Daarvoor is meestal een aanleiding, zoals bijvoorbeeld een ruzie thuis. Dus daar praten we dan weer over. We geven niet snel op. We kijken liever naar wat wel lukt dan met het vingertje te wijzen als het niet gelukt is.”
Wij vinden het belangrijk om een relatie met de jongere op te bouwen. Dat kost tijd. De jongere bepaalt het tempo. De ouders maar ook wij moeten verdragen dat het niet altijd gaat zoals wij willen. Soms is dit op het randje van veiligheid versus onveiligheid. Met elkaar in gesprek blijven helpt, zowel met het gezin als onderling in het team.
Hoe lang geef je jongeren de kans?
Esther: “De jongeren krijgen bij ons veel kansen. We hebben het afgelopen jaar een paar goede trajecten met jongeren afgesloten. En als het gaandeweg niet beter gaat, dan gaan we weer om tafel om te kijken welke stappen we dan moeten nemen. Hierbij betrekken we dan ook andere experts."
Willen ouders hun kind nog wel thuis?
Esther: “De meeste ouders willen wel dat hun kind thuis blijft wonen, maar ze weten niet meer hoe. Er is vaak al veel gebeurd. We praten met ouders over wat zij nodig hebben om het thuis wel te redden. Zij moeten eerst gezien, gehoord, erkend en zich begrepen voelen, pas dan ontstaat er ruimte om mee te denken. We bieden thuis hulp, maar we zijn ook telefonisch of via de app bereikbaar. En als er bijvoorbeeld thuis een crisis is, dan is er een therapeut beschikbaar.
Ouders krijgen zelf ook hulp als dat nodig is. Je kunt een jongere helpen, maar als er bijvoorbeeld ’s avonds geen eten op tafel
staat, dan heeft therapie voor het kind ook geen zin. We moeten ruimte creëren om aan de slag te gaan.”
Jullie werken met een vrijwillige mentor. Hoe werkt dat?
Jan: “Bij de start van de hulp zoeken we samen met de jongere een JIM (jouw ingebrachte mentor). De jongere kiest zijn eigen JIM. Iemand die hij al kent en vertrouwt of waar hij heen gaat als het thuis even niet lekker loopt. Het kan een buur, tante, sportcoach of opa zijn.
De jongeren die wij helpen hebben vaak geen vertrouwen in volwassenen. Hun ervaring is dat ze het alleen moeten doen. Maar er is altijd wel iemand geweest die ze vertrouwen. Misschien niet in het huidige leven, maar iemand van twee jaar geleden. Bij 50% van de jongere lukt het ons nu om een JIM te vinden.”
Esther: Op basis het afgelopen jaar hebben wij vertrouwen in de toekomst. We zien dat het helpt. Investeren in de relatie met de jongere en het gezin, meeveren met het tempo van de jongere, niet opgeven, er zijn voor de jongere en zijn ouders. Als we daarmee uithuisplaatsingen kunnen voorkomen, dan is dat wat we blijven doen.”
* verwijzer. De aanmelder is opdrachtgever zoals Jeugd- en gezinsbeschermers of Centrum voor Jeugd en Gezin